Maafisa wa utawala wa serikali kuu katika Kaunti ya Taita Taveta wamepata mafunzo ya kina kuhusu miongozo mipya ya usajili wa vitambulisho vya kitaifa huku serikali ikianzisha kampeni ya kitaifa kuhakikisha hakuna Mkenya anayebaki bila utambulisho halali.
Katibu Mkuu wa Uhamiaji na Huduma za Uraia, Dkt. Belio Kipsang, alisema kuwa mpango wa uhamasishaji unaolenga machifu na manaibu wao ni hatua muhimu katika maandalizi ya huduma za usajili wa kidijitali katika kaunti ambazo awali zilikuwa na changamoto za upatikanaji wa huduma.
Akizungumza mjini Mwatate siku ya Jumatano, Dkt. Kipsang alisisitiza kuwa maafisa wa utawala wa mashinani wana jukumu kubwa katika mchakato wa utambulisho, hasa baada ya agizo la Rais William Ruto la kuondoa utaratibu wa lazima wa uhakiki wa maombi ya vitambulisho.
“Tunawahamasisha Maafisa wetu wa Utawala wa Serikali Kuu (NGAOs) kuhusu shughuli tunazotekeleza kama serikali, hasa ndani ya Idara ya Uhamiaji na Huduma za Uraia,” alisema Dkt. Kipsang.
Dkt. Kipsang alieleza kuwa mafunzo hayo, yaliyooanza kaunti ya Kilifi wiki mbili zilizopita, yanalenga kuwaandaa maafisa kwa zoezi la kina la usajili wa kidijitali ambalo tayari linaendelea katika kaunti nne za Turkana, Baringo, West Pokot na Elgeyo Marakwet.
Serikali imenunua mashine 300 za kisasa za kurekodi moja kwa moja ili kurahisisha mchakato wa usajili.
Vifaa hivi vinavyobebeka na vinavyotumia betri hukusanya taarifa za kibayometria kwa njia ya kielektroniki, zikiwemo alama za vidole, picha na taarifa binafsi papo kwa papo.
“Vifaa hivi vya kurekodi moja kwa moja vinafanya kazi zote kwa pamoja. Vinachukua alama za vidole, picha na taarifa zako binafsi. Tunachanganua nyaraka muhimu na kuzipakia moja kwa moja kwenye mfumo,” alifafanua Dkt. Kipsang, akiongeza kuwa wakazi wa Nairobi hupokea vitambulisho vyao ndani ya siku moja, huku wale wa maeneo mengine wakipokea ndani ya siku saba.
Mpango huu wa usajili wa kidijitali unalenga kaunti 15 ambazo kihistoria zimekuwa na changamoto za kupata huduma za vitambulisho, hasa katika maeneo ya mipakani ambako wananchi walilazimika kupitia mchakato wa uhakiki na kusafiri umbali mrefu kufikia vituo vya usajili.
Dkt. Kipsang alifichua kuwa kaunti nne ambazo zoezi limeanza tayari zinaonyesha mwitikio unaozidi asilimia 45 ya malengo yao, ishara kuwa huduma zinapopelekwa karibu na wananchi, ushiriki unaongezeka kwa kasi.
Katibu huyo alisisitiza kuwa vitambulisho vya taifa ni muhimu kwa wananchi kupata huduma muhimu za serikali kama vile Mamlaka ya Afya ya Jamii (SHA), Bodi ya Mikopo ya Elimu ya Juu (HELB), mpango wa nyumba nafuu wa Boma Yangu, na mbolea za bei nafuu kwa wakulima.
“Ni muhimu kila raia wetu awe ametambuliwa ipasavyo kwa sababu huduma nyingi za serikali zinategemea utambulisho. Ikiwa unataka kusajili hisa au kuomba nyumba chini ya Boma Yangu, lazima uwe na kitambulisho,” alisema.
Katika hatua muhimu ya kuondoa vikwazo vya usajili, serikali imesitisha ada ya shilingi 1,000 iliyokuwa ikitozwa kwa upatikanaji wa kitambulisho kipya badala ya mtu kupoteza kitambulisho chake. Msamaha huu, ambao unatarajiwa kuchapishwa rasmi kwenye gazeti la serikali, unakuja baada ya kufutwa kwa ada ya shilingi 300 kwa waombaji wapya.
“Tunafuta pia ile elfu moja ili kila Mkenya aweze kupata huduma bila vikwazo,” alisema Dkt. Kipsang.
Katibu huyo aliongeza kuwa umiliki wa kitambulisho ni muhimu kwa kufungua akaunti za eCitizen, ambapo Wakenya hupata huduma mbalimbali za serikali kwa njia ya kidijitali.
Hadi sasa, Wakenya milioni 15 wamesajiliwa kwenye eCitizen, huku zaidi ya watumiaji 500,000 wakitumia jukwaa hilo kila siku.
Kwa mujibu wa miongozo mipya iliyozinduliwa na Rais Ruto mwezi Februari mwaka huu, machifu wamepewa jukumu kuu katika mchakato wa uthibitisho wa uraia, badala ya utaratibu wa zamani wa uhakiki. Maafisa sasa hutumia alama zao za vidole kuthibitisha uraia wa waombaji, hatua inayoweka uwajibikaji binafsi na wa kikazi katika mchakato wa usajili.
“Ni afisa wa serikali anayethibitisha na kukubali kuwa mtu fulani ni Mkenya kwa kutumia alama ya kidole,” alifafanua Dkt. Kipsang, akibainisha kuwa mfumo huu wa bayometria unahakikisha maafisa wanachukua jukumu kamili kwa uthibitisho wanaoutoa.
Dkt. Kipsang alionya kuwa chifu yeyote atakayepatikana akisajili raia wa kigeni au kutumia mbinu za udanganyifu atachukuliwa hatua za kisheria chini ya sheria za usajili wa taifa na uraia.
Akijibu maswali kuhusu raia wa kigeni walioolewa au kuoa Wakenya, Dkt. Kipsang aliwasihi wanandoa kusajili ndoa zao mapema ili kuanza mchakato wa miaka saba wa kustahiki uraia wa Kenya.
“Ni muhimu michakato hii ianze mara moja. Ndiyo maana tunakutana na machifu kuwaelimisha na kuhakikisha taratibu kama hizi zinatimizwa bila kuchelewa,” alisema.
Katika Kaunti ya Taita Taveta, takwimu za sasa zinaonyesha kuwa kuna vitambulisho 596 ambavyo havijachukuliwa kutoka mfumo wa NPR na rekodi 2,940 zilizojirudia, hali inayoonyesha umuhimu wa ufuatiliaji na uhamasishaji wa umma.
Dkt. Kipsang aliandamana na Mkurugenzi Mkuu wa eCitizen, Balozi Isaac Ochieng, Katibu wa Mamlaka ya Usajili wa Kitaifa Dkt. Christopher Wanjau, Katibu wa Idara ya Usajili wa Hati za Kiraia Paul Mwangemi, na Katibu wa Mfumo Jumuishi wa Usajili wa Watu (IPRS) Bi. Judith Kilobi.
Pia alikuwepo Mkurugenzi wa Kanda wa Huduma za Uhamiaji na mwakilishi kutoka Wizara ya Mambo ya Ndani na Utawala wa Kitaifa wakiongozwa na Bw. Lawrence Ochieng kutoka Idara ya Usalama wa Ndani.
Baada ya kikao cha uhamasishaji cha Taita Taveta, vitengo vya usajili wa kidijitali vinatarajiwa kutumwa kaunti hiyo kama sehemu ya utekelezaji wa kitaifa kuelekea maandalizi ya usajili wa wapiga kura kabla ya uchaguzi mkuu mwaka was 2027.
